Για έναν πρωτογενή τομέα φιλοπεριβαλλοντικό που θα στηρίζεται σε βιώσιμες σχέσεις παραγωγών – καταναλωτών αλλά και αγροτικών – αστικών περιοχών και θα στοχεύει  στο ξαναχτίσιμο της  παραγωγικής βάσης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο

1. Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΗΜΕΡΑ

ΓΕΝΙΚΑ

Από την αρχή του 21ου αιώνα, έχουμε γίνει μάρτυρες πολλαπλών κρίσεων, είτε αυτές είναι οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές ή ιδεολογικές. Η μεγέθυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, η επισιτιστική ανασφάλεια, τα διατροφικά σκάνδαλα (τρελές αγελάδες, διοξίνες κλπ.) και η πίεση στη χρήση των φυσικών πόρων είναι μόνο ορισμένα παραδείγματα που αποκαλύπτουν τις δομικές ατέλειες του σημερινού παραγωγικού και κοινωνικού μοντέλου.

Θεωρούμε πως σήμερα γίνεται όλο και πιο σαφής η βαθιά σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ τροφίμων και περιβάλλοντος. Η ποιότητα της τροφής μας εξαρτάται άμεσα και απόλυτα από την ποιότητα των περιβαλλοντικών μέσων παραγωγής, ενώ εντονότερη από ποτέ είναι η ανάγκη για ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα για όλους. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και μια άλλη διάσταση για το τι θεωρούμε ποιοτικό και τι όχι και εκεί εντάσσουμε την κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη στην διαδικασία της παραγωγής τροφίμων.

H εντατική χρήση των φυσικών πόρων και κυρίως του νερού δημιουργεί προβλήματα που αφορούν τόσο στην ποσότητα του εδάφους όσο και στην ποιότητα των υδάτων προτάσσοντας την ανάγκη μια άλλης οπτικής εστιαζόμενης στον ορθολογικό προγραμματισμό, και στην ανάδειξη ενός εναλλακτικού, ολοκληρωμένου μοντέλου διαχείρισης των φυσικών πόρων. Θεωρούμε πως το νερό είναι ένα αγαθό σε ανεπάρκεια και πάνω σε αυτή τη λογική θα πρέπει να σχεδιάσουμε τη διαχείρισή του στην γεωργία για το μέλλον.

Η βιομηχανική γεωργία, υπό την έννοια της εντατικής εστιαζόμενης στην μονοκαλλιέργεια και τα αγροχημικά γεωργίας, είναι μία από τις κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Τα προβλήματα από την κλιματική αλλαγή είναι ήδη πολύ σοβαρά και αναμένεται να ενταθούν, με κίνδυνο ερημοποίησης πολλών περιοχών και απρόβλεπτες αλλαγές των φυσικών συνθηκών.

Με αφορμή τέλος την πρόσφατη πανδημία, οι διαπιστώσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) είναι ότι η πανδημία COVID-19, μαζί με τουλάχιστον το 61% όλων των ανθρώπινων παθογενειών, προέρχονται από ζωονόσους, επιβεβαιώνοντας πως το παράνομο και ανεξέλεγκτο εμπόριο άγριων ζώων, αλλά και το ο εγκλεισμός σε κλουβιά δισεκατομμυρίων κτηνοτροφικών και γουνοφόρων ζώων, σε συνδυασμό με τις ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής, αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο εμφάνισης και στη συνέχεια εξάπλωσης των ζωονόσων.

Σήμερα είναι πιο άμεση από ποτέ η ανάγκη μετάβασης από το σημερινό βιομηχανικό εντατικό μοντέλο αγροτικής δραστηριότητας (το οποίο έχει ενισχύσει την αγροτική έξοδο προκαλώντας παράλληλα πρωτοφανή περιβαλλοντική υποβάθμιση) προς μια βιώσιμη προσέγγιση του αγροτικού τομέα. Υποστηρίζουμε μια προσέγγιση η οποία θα συμπεριλαμβάνει τις αρχές της Βιολογικής Γεωργίας, όπως η βιολογική μέθοδος καλλιέργειας και εκτροφής ζώων, ο σεβασμός του περιβάλλοντος και η κοινωνική δικαιοσύνη, βασικές αρχές που έχουν διαμορφωθεί από ένα διεθνές κίνημα κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Η ιστορική συγκυρία

Τρία γεγονότα καθορίζουν σήμερα τον αγροτικό τομέα. Το πρώτο είναι κυριαρχία των μεγάλων πολυεθνικών σ ’όλο το δίκτυο παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων διατροφής με συνεχή αύξηση του μεριδίου τους στην αγορά. Είναι μια τάση που άρχισε ν ’αναπτύσσεται πάνω από ένα αιώνα και κατέληξε σ ’αυτό που ονομάζουμε σήμερα αγροδιατροφικό σύστημα, δηλαδή ένα σύστημα που διανέμει το μερίδιο των τιμών των τροφίμων κατά 20% στους παραγωγούς των πρώτων υλών, κατά 30% στη μεταποίηση και το υπόλοιπο 50% στις υπηρεσίες και το εμπόριο.

Αυτό σημαίνει ότι οι άμεσοι παραγωγοί παίρνουν μόνο ένα μικρό μέρος της τελικής τιμής του προϊόντος και από την άλλη οι καταναλωτές επιβαρύνονται δυσανάλογα. Το σύστημα χαρακτηρίζεται από συνεχή συγκέντρωση και εξειδίκευση των τομέων παραγωγής σε ολοένα και λιγότερες φίρμες, με αποτέλεσμα  το 19%  του κύκλου εργασιών τους να το  μοιράζονται σήμερα περίπου 15 μεγάλες εταιρείες που καλύπτουν όλο το φάσμα της παραγωγής και της διακίνησης  των προϊόντων από  τις εισροές  ( σπόροι, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, ζωοτροφές,   γεωργικός εξοπλισμός) έως τη μεταποίηση, ενέργεια, μεταφορές και εμπόριο.

Ασκείται επομένως τεράστια πίεση στους μικρούς αγρότες, που μη αντέχοντας την  αύξηση των τιμών των πρώτων υλών και αντίστοιχα τη χαμηλή τιμή πώλησης των προϊόντων τους εγκαταλείπουν  τη γεωργία,  τις περισσότερες φορές χρεωμένοι και πουλώντας την οικογενειακή γη.

Το δεύτερο λοιπόν μεγάλο γεγονός που χαρακτηρίζει τον αγροτικό τομέα είναι η ερήμωση της υπαίθρου, η οποία άρχισε ήδη μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο με την είσοδο της τεχνολογίας και των ραγδαίων αλλαγών που επέφερε στην παραγωγικότητα του εδάφους. Σήμερα το ποσοστό του αγροτικού εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα είναι περίπου στο 10% του ενεργού πληθυσμού, όμως  τα διαρθρωτικά  προβλήματα του αγροτικού τομέα, συνεπικουρούμενα από τη πίεση του αγροδιατροφικού συστήματος,  οδηγούν στη πρόβλεψη μιας περαιτέρω μείωσης, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών σε πολλές περιοχές της Ελλάδας (και προφανώς  της Ευρώπης) γεγονός που συντελεί στην οικονομική τους κατάρρευση και στην περιβαλλοντική τους υποβάθμιση.

Το τρίτο επομένως μεγάλο θέμα είναι τα προβλήματα στο  περιβάλλον και την υγεία των καταναλωτών που δημιούργησε η καταστροφική χρήση της γης και των πόρων στη γεωργική παραγωγή.  Στα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα συγκαταλέγονται σήμερα η ρύπανση των υδάτων και των εδαφών, η αποψίλωση των δασών, οι ξηρασίες, η  μείωση της βιοποικιλότητας, η ερημοποίηση της αγροτικής γης, αποτελέσματα ακριβώς της κατάχρησης των φυσικών πόρων και της κλιματικής αλλαγής που ήρθε σαν επακόλουθο. Συγχρόνως  μεγάλες ανησυχίες  δημιούργησε για την υγεία των καταναλωτών η χρήση ουσιών, ορμονών, χημικών στη παραγωγή τροφίμων. Τα σκάνδαλα στη διατροφή οδήγησαν στη δημιουργία ενός συστήματος  ελέγχου και ετικετοποίησης των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων με στόχο την υγιεινή και ασφάλεια του καταναλωτή, όμως με αμφίβολα και αμφισβητούμενα αποτελέσματα.

Η κριτική του πράσινου κινήματος

Το πράσινο κίνημα από την αρχή είχε ν’αντιμετωπίσει μια καταστροφή που συνέβαινε τόσο σε επίπεδο ανθρώπων όσο και περιβάλλοντος οπότε η αντιστροφή της κατάστασης προέκυπτε ως επιτακτική ανάγκη για την επιβίωση του πλανήτη. Με βάση τις αρχές του για προστασία και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, τη  μέριμνα για τη βιοποικιλότητα και τις φυσικές διεργασίες που συντηρούν τη ζωή, την αναγνώριση της αλληλεξάρτησης μεταξύ όλων των οικολογικών, κοινωνικών και οικονομικών διεργασιών και του δικαιώματος των μελλοντικών γενεών στα οφέλη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, πρότεινε μια σειρά από δράσεις προκειμένου ν’αποκατασταθεί η ισορροπία  του πλανήτη.

1. Για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Αναγνωρίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει λάβει μέτρα προκειμένου να αντιστραφεί η αρνητική κατάσταση, μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που με τους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωσης, τον καθορισμό περιοχών οικολογικής εστίασης και την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης,  προσπαθεί να προστατεύσει τη γενετική κληρονομιά του πλανήτη.

Όμως ο εστιασμός στο οικονομικό κίνητρο (μέσω των πράσινων ενισχύσεων) και όχι στην ολιστική προσέγγιση του προβλήματος με την δημιουργία παρεμβάσεων σε τοπικό επίπεδο που εμπλέκουν τον παραγωγό και τον πολίτη στη προστασία της βιοποικιλότητας, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά, πολλές φορές αλληλοσυγκρουόμενα με άλλες πολιτικές και λογικές που εφαρμόζονται ταυτόχρονα.

2. Για τη στροφή της οικονομίας στη βιωσιμότητα ούτως ώστε να εξασφαλιστούν τα δικαιώματα στους πόρους των επόμενων γενεών.

Η νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027 της ΚΑΠ με τις προτάσεις της «στρατηγικής από το χωράφι στο πιάτο» και της «βιοποικιλότητας», στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050, προφανώς είναι μία στρατηγική που ενδιαφέρει την οικολογική προσέγγιση εφόσον ο στόχος για ένα δίκαιο, υγιεινό και περιβαλλοντικά φιλικό σύστημα κατά μήκος όλης της αλυσίδας αξίας, με την υιοθέτηση και εφαρμογή βιώσιμων παραγωγικών προσεγγίσεων όπως η ευφυής γεωργία, η βιολογική γεωργία-κτηνοτροφία, η αγροοικολογία, η αγροδασοπονία και οι αυστηρότεροι όροι για την ασφάλεια τροφίμων, την υγεία και την καλή μεταχείριση των ζώων, δημιουργούν το θεσμικό πλαίσιο για την υιοθέτηση πολιτικών και δράσεων που ενδιαφέρουν την οικολογία.  Συγχρόνως δράσεις για τη μείωση της χρήσης λιπασμάτων, χημικών φυτοφαρμάκων, εντομοκτόνων και αντιβιοτικών,  δράσεις για τις μεταφορές, την αποθήκευση και τη συσκευασία, τη σπατάλη των τροφίμων και τον έλεγχο για τη νοθεία, καθώς και  δράσεις ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά με τις καταναλωτικές τους επιλογές και τις συνέπειες αυτών για το περιβάλλον, την προστασία της φύσης και τη διατροφική υγεία, είναι οπωσδήποτε πλαίσια  που εξετάζονται πολύ θετικά από την οικολογική προσέγγιση.

Όμως παρόλο που αυτοί οι στόχοι βρίσκονται κοντά στο οικολογικό όραμα, ο τρόπος υλοποίησής τους, με έμφαση στη διαχείριση της πράσινης τεχνολογίας από μεγάλες εταιρείες, οι αντιφατικές λογικές και προτεραιότητες που δρουν ταυτόχρονα στον αγροτικό χώρο και η ανταγωνιστικότητα μεταξύ τους, η αποσπασματικότητα των μέτρων και η μη σύνδεσή τους με μια ολιστική προσέγγιση πράσινης ανάπτυξης, η κυριαρχία μεγάλων οργανισμών που ελέγχουν την πιστοποίηση και την ασφάλεια των τροφίμων, οι αδιαφανείς λογικές ανταγωνισμού σε μέτρα που θα έπρεπε να κατευθύνει η συνεργασία και η συμπληρωματικότητα, τα κενά στην αντιπροσωπευτικότητα των φορέων και της κοινωνίας των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων, η πριμοδότηση των συμφερόντων μεγάλων οικονομικών ομίλων, η υπονόμευση των μέτρων με άλλες ανταγωνιστικές πολιτικές, στην ουσία ναρκοθετούν τους πολύ θετικούς στόχους της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής.

Οι ίδιοι οι στόχοι για την Ελλάδα να ενδιαφέρεται αφενός για τη βελτίωση, από άποψης αποδοτικότητας, του μοντέλου βασικών ομοειδών προϊόντων μαζικής παραγωγής (commodity system of production) που χαρακτηρίζεται από χαμηλές ενιαίες τιμές αλλά και ισχυρό διεθνή ανταγωνισμό και αφετέρου για τη σταδιακή μετατόπιση προς το μοντέλο της διαφοροποιημένης παραγωγής προϊόντων ποιότητας και ταυτότητας, γεωγραφικών ενδείξεων και οργανικής γεωργίας, ασφάλειας και πιστοποίησης, δημιουργούν λογικές χρήσης του  αγροτικού χώρου που προφανώς η επιτυχία του ενός είναι εμπόδιο για την επιτυχία του άλλου.

3. Για τη διασφάλιση ότι οι τιμές αγοράς των προϊόντων και υπηρεσιών ενσωματώνουν πλήρως το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγής και κατανάλωσής τους.

Η επικέντρωση στον ανταγωνισμό υπονομεύει κάθε προσπάθεια ουσιαστικής στροφής σε προϊόντα με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ο στόχος για  διαφοροποιημένη, ποιοτική και υψηλής προστιθέμενης αξίας παραγωγή με προϊόντα που σέβονται το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους, βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μαζική και ομογενοποιημένη παραγωγή του εντατικού/βιομηχανικού μοντέλου. Ο ανταγωνισμός ποιότητας και κόστους, γίνεται πολλές φορές σε βάρος της ποιότητας εφόσον τα καταναλωτικά πρότυπα, ο ρόλος της διαφήμισης, η ύπαρξη ισχυρών αλυσίδων διανομής και εμπορίας, δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια επιβίωσης στην αγορά προϊόντων που παράγονται με τις προδιαγραφές  βιώσιμης ανάπτυξης. 

Η ελευθερία της αγοράς και η λογική του ανταγωνισμού δεν δίνουν χώρο για το κόστος των αθέμιτων πρακτικών παραγωγής και επομένως, οι λογικές βιώσιμης ανάπτυξης που απαιτούν διαφορετικούς χρόνους, ποιότητες και διαδικασίες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση απέναντι στη ταχύτητα και  στην ευκολία  των δικτύων διανομής των συμβατικών προϊόντων.

4. Για την ενθάρρυνση οικονομικής αυτοδυναμίας σε τοπική κλίμακα, ώστε να δημιουργηθούν ευημερούσες κοινότητες.

Οι δείκτες οικονομικής ανάπτυξης δείχνουν την υστέρηση πολλών αγροτικών περιοχών ως προς το μέσο όρο της χώρας. Το αγροτικό εισόδημα παρά το υψηλό επίπεδο προστασίας από την αγροτική πολιτική, παραμένει αρκετά χαµηλότερο από αυτό της µη-αγροτικής απασχόλησης. Τα μέτρα της αγροτικής πολιτικής κυρίως αφορούν «βιώσιµες» εκµεταλλεύσεις με αποτέλεσμα οι µικρού µεγέθους εκμεταλλεύσεις και χαµηλού οικονοµικού αποτελέσµατος, να μην αποτελούν στόχο της αγροτικής πολιτικής. Πολλές φορές τα μέτρα του προγράµµατος LEADER,  δεν μπορούν να τα εκμεταλλευτούν οι ντόπιοι αλλά «νεοαφιχθέντες» ή  «επιστρέφοντες» στις αγροτικές περιοχές, με αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται οι συνθήκες τοπικής ανάπτυξης που είναι ο στόχος. Ακόμη ο περιθωριακός ρόλος των γυναικών στη γεωργία και η σύνδεση ακόμη του επαγγέλματος με παραδοσιακούς ρόλους έχουν δημιουργήσει μορφές εργασίας και άτυπης απασχόλησης που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν όλες τις παραγωγικές δυνάμεις  του αγροτικού χώρου. Παρόλα τα μέτρα για την ανανέωση των γενεών με το πρόγραµµα εγκατάστασης νέων αγροτών, το πρόγραμμα LEADER και  τα μέτρα για τη σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με τη μεταποίηση, τον τουρισμό, την γαστρονομία, φαίνεται ότι πολλές φορές τα αποτελέσματα είναι πενιχρά.

5. Για την επικέντρωση στην ποιότητα ζωής παρά στη δυνατότητα υπερκατανάλωσης.

Τα κυρίαρχα πρότυπα κατανάλωσης που υπερίσχυσαν συνέβαλλαν στην ύπαρξη χρόνιων ασθενειών, με αποτέλεσμα να υπάρχει αρνητικό αντίκτυπο στα ποσοστά μακροζωίας του πληθυσμού.  Τα ακανόνιστα  γεύματα, η παράκαμψη γευμάτων, τα συχνά σνακ, η κατανάλωση τυποποιημένων γευμάτων και επεξεργασμένων τροφίμων έχουν γίνει κύρια χαρακτηριστικά της σημερινής διατροφής μας. Η κρούση του κώδωνα του κινδύνου για αυτές τις διατροφικές συνήθειες συνέβαλε στην δημιουργία ισχυρών αντι-υπερκαταναλωτικών προτύπων διατροφής, όπως η διατροφή vegan, η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων, η Μεσογειακή διατροφή κλπ. Σήμερα υπάρχουν διάφορες ομάδες καταναλωτών που οι προτιμήσεις τους καθορίζονται κυρίως με στόχο τη προστασία της υγείας τους. Σαν αντιστάθμισμα στη μέριμνα των καταναλωτών για υγιεινή διατροφή η αγροτική πολιτική έδωσε έμφαση στη καλλιέργεια των βιολογικών προϊόντων, στις ετικέτες ασφάλειας και ποιότητας των τροφίμων και στους ελέγχους στη παραγωγική διαδικασία. Όμως οι  αλληλοσυγκρουόμενες λογικές κατανάλωσης τροφίμων, η έλλειψη γνώσης των καταναλωτών για το περιεχόμενο των τροφίμων, ο κυρίαρχος αγχώδης τρόπος ζωής που δεν αφήνει πολλά περιθώρια στον έλεγχο και τη προετοιμασία των γευμάτων, δεν μπορεί στην ουσία να ελέγξει τον κύριο όγκο της διακίνησης και εμπορίας των τροφίμων που ο τρόπος και η διαδικασία παραγωγής τους, είναι εν πολλοίς αδιαφανής και περίπλοκος.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Ελληνική Γεωργία χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση. Μικρή μέση εκμετάλλευση (29 στρ.), αποεπένδυση, γερασμένο και ανειδίκευτο έμψυχο δυναμικό, έλλειψη καινοτομίας, απουσία σύνδεσης έρευνας και παραγωγής. Παρότι το ελληνικό terroir μπορεί υπό προϋποθέσεις να προσφέρει πολύ υψηλά ποιοτικά τρόφιμα και οι παλαιές ελληνικές ποικιλίες που διασώζονται στις τράπεζες σπόρων δίνουν όχι μόνο το μεγαλείο της βιοποικιλότητας της ελληνικής φύσης αλλά και αυτής ακόμα της πολιτιστικής και πολιτισμικής υπεροχής της Ελληνικής Αγροδιατροφής…

Οι 10 ουσιώδεις διαφορές του αγροδασικού χώρου της Ελλάδας σε σχέση με    άλλες χώρες της ΕΕ και του πλανήτη

1. Συγκέντρωση σχεδόν του 1/2 πληθυσμού σε δύο μόνο αστικά κέντρα-μεγαλουπόλεις που απορροφούν τεράστιους πόρους και ενέργεια οι οποίες χρειάζονται να ανεφοδιάζονται συνεχώς και επαρκώς δημιουργώντας αντίστοιχα τεράστιο αποτύπωμα άνθρακα
2. Έχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή της Ευρώπης (όσο όλης της Αφρικής!) και είναι μία από τις πλέον ορεινές και νησιωτικές περιοχές του πλανήτη με ελάχιστα και συγκεντρωμένα και σε λίγες θέσεις βαθιά παραγωγικά εδάφη τα περισσότερα εκ των οποίων αντιμετωπίζουν άμεσα της απειλή της ερημοποίησης λόγω κλιματικών αλλαγών. Το γεωλογικό υπόστρωμα είναι κυρίως ασβεστόλιθος με ισχνό επιφανειακό ορίζονται και μεγάλη απορροφητικότητα σε νερό, ακατάλληλο όμως σε μεγάλο βαθμό για καλλιέργεια.
3. Πάνω από το 60% του χώρου αποτελεί δημόσια ή δημοτική γη (δασικές εκτάσεις, νερό έδαφος), δηλαδή κοινός πόρος και κοινό (δημόσιο) αγαθό το οποίο ιστορικά αποτελεί μεν τεράστια κρατική περιουσία που όμως: α) δεν έχει ακόμη πλήρως χαρτογραφηθεί και συχνά δεν έχει ιδιοκτησιακούς τίτλους, β) δεν συνεισφέρει παρά ελάχιστα στην ελληνική οικονομία, γ) καταπατείτε ή παραχωρείτε μέσω διαπλοκής και πελατειακών σχέσεων κρατικοδίαιτων επενδυτών αλλά και αδύναμων κοινωνικών ομάδων που αποτελούν έτσι κομματικό στρατό δ) αποτέλεσε ιστορικά την εγγύηση για τον οικονομικό δανεισμό σε κάθε οικονομική κρίση ή/και χρεωκοπία
4. Πολλά από τα παραγωγικά εδάφη είναι προϊόν μακρόχρονης ανθρώπινης δραστηριότητας και αιώνων μόχθου (π.χ. αναβαθμοί που κατασκευάστηκαν στην αρχαιότητα και χρησιμοποιούνταν έκτοτε αδιάκοπα μέχρι σήμερα) που στις ορεινές περιοχές έχουν κυρίως εγκαταλειφθεί έχοντας αλλάξει ριζικά μορφή (φυσική δάσωση) ενώ στα νησιά καταρρέουν μαζί με τα παραδοσιακά συστήματα βόσκησης και καλλιέργειας, αντιμετωπίζει έτσι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα ανόρθωσής τους στην ΕΕ (σκεφτείτε για παράδειγμα τους ορεινούς ορυζώνες της Ινδοκίνας να εγκαταλείπονται απότομα και το πρόβλημα διατροφικής αυτάρκειας που θα δημιουργούνταν εκεί).
5. Η αγροτική γη παρουσιάζει πολύ μεγάλο κατακερματισμό και άρα δυσκολία στην δημιουργία οικονομίας κλίμακας με πολύ ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς στηριζόμενο κυρίως σε μακρόχρονους οικογενειακούς δεσμούς. Ο μικρός και διασπασμένος χωρικά κλήρος αποτελεί καθεστώς σε πολλές περιοχές και οδηγεί συχνά στην εγκατάλειψη μεγάλου μέρους του, ενώ μεγάλο ποσοστό των αγροτικών εκτάσεων περιλαμβάνονται στις οικονομικά μη προσοδοφόρες περιοχές (less favourable areas) βάση της παραγωγικότητας των εδαφών τους
6. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και μετά ο εμφύλιος οδήγησε σε μαζική έξοδο πληθυσμού από τις ορεινές περιοχές με αποτέλεσμα την πρόσφατη ριζική αναδιαμόρφωση του συνόλου των τοπίων της χώρας με την μετανάστευση και με εκατοντάδες χωριά να μην έχουν πλέον παρά μόνο υπέργηρους κατοίκους τον χειμώνα ή να έχουν πλήρως ερημοποιηθεί και έτσι η χώρα μας είναι από εκείνες με τους περισσότερους αναλογικά Έλληνες μετανάστες στο εξωτερικό (υπολογίζονται το 2016 ότι είναι 5 εκατομμύρια δλδ ένας στους τρείς!)
7. Οι περισσότερες ορεινές και νησιωτικές κοινότητες ζούσαν μέχρι πολύ πρόσφατα σε προβιομηχανική φάση και στηρίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στην αυτοπαραγωγή και αυτοκατανάλωση σε πολύ ιδιαίτερα και μοναδικά παγκοσμίως πολυλειτουργικά αγροδασικά οικοσυστήματα και μοναδικά αρχαία πολιτισμικά τοπία, κάποια από τα οποία είναι ακόμη λειτουργικά
8. Η χώρα βρίσκεται στην εύφλεκτη μεσογειακή ζώνη και μάλιστα στο ανατολικό άκρο της και η απότομη εγκατάλειψη της υπαίθρου δημιουργεί γρήγορα με την φυσικό τρόπο εξαιρετικά εύφλεκτα τοπία τα οποία απειλούνται με πλήρη κατάρρευση από την κλιματική κρίση και τις μεγαπυρκαγιές. Σύμφωνα με τα πλέον επίκαιρα κλιματικά μοντέλα αποτελεί από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη, ενώ το κόστος των φυσικών καταστροφών είναι ήδη τεράστιο και εκτιμάται ότι θα εκτροχιαστεί τα επόμενα χρόνια, υπολογιζόμενο πολύ μεγαλύτερο από το δημόσιο χρέος
9. Οι αγροδασικές περιοχές φιλοξενούν μία σπάνια και ιδιαίτερη βιοποικιλότητα από τις πλουσιότερες παγκοσμίως (γενετική ποικιλότητα, ποικιλότητα ειδών, οικοσυστημάτων και τοπίων), ενώ η χώρα βρίσκεται σε μία από τις πιο «ζεστές» περιοχές για την βιοποικιλότητα όλου του πλανήτη (biodiversity hotspot, δηλαδή έχει την μεγαλύτερη βιοποικιλότητα ανά έκταση μαζί με κάποιες ακόμη λίγες τροπικές περιοχές, νησιωτικές και ορεινές περιοχές).
10. Η ελληνική ύπαιθρος λόγω της πολυλειτουργικότητας των ανθρωπογενών οικοσυστημάτων και των προβιομηχανικών σχέσεων παραγωγής και κοινωνικής δομής αποτέλεσε ανάχωμα στην οικονομική κρίση παρουσιάζοντας μεγάλη ανθεκτικότητα αφού πολύ μεγάλο ποσοστό των ελληνικών οικογενειών έχουν ακόμη άμεσες σχέσεις με τον τόπο καταγωγής τους και πολλά αγροτικά προϊόντα δεν αποτελούν «λογιστικά» μέρος της εθνικής οικονομίας παρά μέρος μιας μη καταγεγραμμένης παραδοσιακής ανταλλακτικής οικονομίας.Οι

II. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούμε πως ένας βιώσιμος πρωτογενής τομέας μπορεί να αποτελέσει μια συνολική απάντηση στις αλλεπάλληλες οικονομικές –κοινωνικές –περιβαλλοντικές κρίσεις, οι οποίες είναι κυρίως κρίση παραγωγικού μοντέλου. Αυτός ο τομέας μπορεί να στηριχτεί σε μια πολύ διαφορετική πολιτική (κάτι που δεν έγινε επαρκώς μέχρι σήμερα)  και να αναδειχτεί σε κυρίαρχο τομέα της οικονομίας, ιδιαιτέρως κομβικό υπό το πλαίσιο των σημερινών συνθηκών.

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ επιδιώκουμε ένα πρωτογενή τομέα ο οποίος θα αποτελεί τον κοινό τόπο παραγωγών και καταναλωτών, θα βασίζεται στην αγροδιατροφική προσέγγιση και στην προώθηση του μεσογειακού διατροφικού μοντέλου, αναγνωρίζοντας πως παραγωγή και περιβάλλον είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το μέλλον του πρωτογενή τομέα εξαρτάται από το φυσικό περιβάλλον και του περιβάλλοντος από τους παραγωγούς.

Ζητούμενο είναι πλέον  «μια αγροτική πολιτική, η οποία θα έχει ως προτεραιότητα την προστασία του κλίματος, της φύσης αλλά και τη διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων». Μόνο μία τέτοια   Αγροτική Πολιτική θα εξασφαλίσει ταυτόχρονα  τα εισοδήματα των Ελλήνων παραγωγών αλλά και τις ανάγκες των καταναλωτών.

Βασικοί στρατηγικοί στόχοι είναι:

1. Προστασία της βιοποικιλότητας.

Η προστασία της τοπικής γενετικής κληρονομιάς να είναι υπόθεση όλης της τοπικής κοινωνίας, εφόσον συνδέεται τόσο με την ισορροπία του εγχώριου οικοσυστήματος όσο και με τη σπανιότητα και μοναδικότητα του γενετικού υλικού κάθε περιοχής. Επομένως, κάθε απόφαση πρέπει να είναι συλλογική και να λαμβάνει υπόψη τόσο τις ανάγκες διατήρησης της τοπικής χλωρίδας και πανίδας με τη προοπτική της ίδιας ωφέλειας και των επόμενων γενεών όσο και τις δυνατότητες τοπικής ανάπτυξης που προσφέρει ο σπάνιος συνδυασμός και ποικιλία των ειδών του φυτικού και ζωϊκού βασιλείου. Οι άξονες επομένως για τη προστασία της θα πρέπει να είναι ένας συνδυασμός τοπικής δημοκρατίας και προοπτικών ανάπτυξης και προστασίας του εγχώριου οικοσυστήματος. Τα τοπικά σχέδια ανάπτυξης, τα προϊόντα ΠΟΠ, ΠΓΕ, οι τράπεζες γενετικού υλικού, οι σπάνιοι πόροι του αγροδασικού και θαλάσσιου οικοσυστήματος, οι περιοχές NATURA, τα δίκτυα προώθησης της τοπικής γαστρονομίας και των ιδιαίτερων προϊόντων κάθε περιοχής βρίσκονται στη καρδιά του ενδιαφέροντος της οικολογίας με τον όρο της έκφρασης του τοπικού συλλογικού συμφέροντος και της προοπτικής επιβίωσης των επόμενων γενεών.

2. Μια βιώσιμη οικονομία.

Η αγροτική παραγωγή δεν θα πρέπει να διατρέχεται από αντιφατικές λογικές αλλά να τεθούν προτεραιότητες ως προς τους βασικούς άξονες ανάπτυξης που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλεονεκτήματα και τις ανάγκες της εθνικής οικονομίας. Η έμφαση στην αυτάρκεια στα βασικά είδη διατροφής, προκειμένου να ισορροπήσει το ισοζύγιο συναλλαγών της χώρας, η έμφαση σε διατροφικά πρότυπα που να είναι συμβατά με την τοπική παραγωγή αλλά και τα υγιεινά πρότυπα ζωής, κυρίως με προτεραιότητα στη κατανάλωση φυτικών ινών, η προτεραιοποίηση της υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων,  η ενίσχυση της βιολογικής καλλιέργειας και η σύνδεσή της με τα τοπικά δίκτυα διανομής, η στροφή της έρευνας και της καινοτομίας προς πράσινες λύσεις που να συνδυάζουν τη μοναδικότητα της τοπικής χλωρίδας και πανίδας με εφαρμογές στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας και της λογικής χρήσης των πόρων, τα τοπικά δίκτυα διανομής και η συμπληρωματικότητα παραγωγής  και εμπορίας προϊόντων με στόχο τη συνεργασία και τη προβολή της μοναδικότητας και της υγιεινής τους σύνθεσης, οι διεθνείς συνεργασίες στο πλαίσιο των αλληλοεπωφελών συμβάσεων με άξονα την μείωση των αποστάσεων και την αμοιβαία συνεργασία σε προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργούν προστιθέμενη αξία για τις συμβαλλόμενες χώρες, είναι προτάσεις που βρίσκονται μακριά από το κυρίαρχο μοντέλο του αγροδιατροφικού συστήματος.

Εμείς οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι η εθνική οικονομία θα μπορούσε να ωφεληθεί μόνο με την έμφαση στην μοναδικότητα και σπάνια διατροφική αξία των ελληνικών προϊόντων, την έμφαση στην αυτάρκεια, στα τοπικά δίκτυα και στις βραχείες αλυσίδες παραγωγής και διανομής του προϊόντος και στην αξιοποίηση του βιολογικού πλούτου του γενετικού της υλικού.

3. Οι τιμές αγοράς των προϊόντων και υπηρεσιών να ενσωματώνουν το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγής και κατανάλωσής τους.

Η οικονομία δεν πρόκειται ν’ αλλάξει όσο οι κυρίαρχες αλυσίδες παραγωγής και διανομής των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων λειτουργούν με τη λογική της μείωσης του κόστους και του ανταγωνισμού της τιμής. Οι πρακτικές που εφαρμόζονται είναι καταστροφικές τόσο για το περιβάλλον και το οικοσύστημα όσο και για την ασφάλεια και την υγεία των καταναλωτών. Η ενσωμάτωση στη τελική τιμή του προϊόντος όλων των επιβαρύνσεων που θα έχει η υγεία του καταναλωτή, δημιουργεί άλλες λογικές παραγωγής εφόσον το κόστος τέτοιων πρακτικών θα εμποδίζει από τούδε την ανεξέλεγκτη εφαρμογή τους. Οι κανόνες παραγωγής των τροφίμων και οι πρακτικές καλλιέργειας θα πρέπει να βρίσκονται στον έλεγχο των ανεξάρτητων αρχών με στόχο να ενσωματώνεται στο κόστος κάθε αθέμιτη πρακτική και επιβάρυνση του καταναλωτή.

4. Ενθάρρυνση οικονομικής αυτοδυναμίας σε τοπική κλίμακα.

Η οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις δυνάμεις μιας αγροτικής περιοχής και ν’αξιοποιεί πλήρως το ανθρώπινο δυναμικό της. Μ’αυτή την έννοια η συμμετοχή στην ανάπτυξη δεν μετριέται με δείκτες οικονομικής αποδοτικότητας αλλά με την αξιοποίηση και συμπληρωματικότητα των παραγόντων που συντελούν σ’αυτή. Επομένως πρέπει να προωθούνται μορφές απασχόλησης και να δημιουργούνται σχήματα παραγωγής που να λαμβάνουν υπόψη την κατοχύρωση της επαγγελματικής ταυτότητας και της συμμετοχής του εργαζόμενου στη παραγωγή των προϊόντων. Σχήματα αξιοποίησης της οικογενειακής εργασίας, της ομαδοποίησης των συμφερόντων μέσω  κλαδικών τοπικών και ευρύτερων ενώσεων και  κοινωνικής οικονομίας είναι μορφές που μπορούν να συμβάλλουν στη τοπική ανάπτυξη αξιοποιώντας την εργασία, τη τοπική παραγωγή, τη συνεργασία με άξονα την επιβίωση και ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.

5. Η ποιότητα ζωής.

Η βασική συνιστώσα για ένα άλλο τρόπο ζωής θα είναι και η κινητήρια δύναμη που θ’αλλάξει το κυρίαρχο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης. Προτεραιότητα της πολιτικής μας είναι η πριμοδότηση ενός μοντέλου διατροφής που θα στηρίζεται κατά κύριο λόγο στις φυτικές ίνες, στην ασφάλεια των τροφίμων, στην τοπική παραγωγή, στα βραχέα δίκτυα διανομής, στη σύνδεση παραγωγού-καταναλωτή, στα βιολογικά προϊόντα και στον έλεγχο της παραγωγής των προϊόντων. Μόνο με μια άλλη κουλτούρα διατροφής και κατανάλωσης θ’αλλάξουν οι προτεραιότητες που κινούν σήμερα τα δίκτυα παραγωγής και εμπορίας των μεγάλων πολυεθνικών.

Η διαφύλαξη του φυσικού πλούτου και του δημόσιου χαρακτήρα του: ως φυσικός πλούτος νοείται όλα όσα  υπάρχουν στη φύση, επίσης  η ατμόσφαιρα, το φως, ο ήλιος, το μαγνητικό πεδίο κλπ, η μη υποβάθμιση (με διάβρωση, ερημοποίηση, μόλυνση και ρύπανση υδάτων , υδροφόρου ορίζοντα, θαλασσών, αποδάσωση,  καταστροφή βιοποικιλότητας σπόρων και εν γένει γενετικού υλικού,  τοπίου κλπ.) Επίσης με τις αλλαγές χρήσεις γης, ο φυσικός πλούτος  μεταβιβάζεται από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, οδηγούμαστε σε ανεξέλεγκτη αστική, βιομηχανική και τουριστική ανάπτυξη, περιβαλλοντικά και κοινωνικά απαράδεκτες χρήσεις γης παράκτιων περιοχών και χρήσεις μεγάλων  παραγωγικών εκτάσεων από φωτοβολταϊκά κλπ.

Διατήρηση του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους, ώστε να διασφαλίζονται οι διατροφικές ανάγκες του πληθυσμού (υγιεινά, θρεπτικά και με επάρκεια τρόφιμα) και να αποτρέπεται η επικράτηση της νεοφιλελεύθερης οικονομίας του ελεύθερου ανταγωνισμού στο διατροφικό σύστημα.

III. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ

Για τους βασικούς τομείς της Αγροδιατροφής

• Υποστήριξη της Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, αλλά και τη διάδοση εφαρμογής συστημάτων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης καλλιεργειών.
• Διατήρηση και επέκταση των αγορών βιολογικών προϊόντων και δημιουργία χώρων πώλησης βιολογικών ζωικών προϊόντων από πιστοποιημένους παραγωγούς βιολογικής κτηνοτροφίας.
• Στήριξη της Μελισσοκομίας και κατά συνέπεια στην ποιοτική παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων.
• Στήριξη των κτηνοτρόφων με απαγόρευση εισαγωγών αμνοεριφίων. Αλλά και άμεση προώθηση κινητών σφαγείων στο νησιωτικό και ορεινό χώρο με σφράγιση των υπολειμμάτων σφαγής σε ειδικά δοχεία και μεταφορά τους σε κατάλληλους χώρους επεξεργασίας.
• Επιμένουμε για την προστασία της υγείας και της καλής διαβίωσης των παραγωγικών ζώων: Ζητάμε μεταξύ άλλων :
  • την απαγόρευση της εκτροφής και πώλησης γουνοφόρων ζώων και των προϊόντων τους,
  • την παύση μεταφοράς ζώντων ζώων σε μεγάλες αποστάσεις,
  • την απαγόρευση της μαζικής αναπαραγωγικής σκληρότητας και των βασανιστηρίων καθώς και των πειραμάτων σε ζώα.
  • την αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα ζώα στα κλουβιά, στο πλαίσιο και της αντιμετώπισης των πανδημιών στην ΕΕ, με στόχο τη σταδιακή αντικατάσταση των παραγωγικών διαδικασιών μέχρι το 2050. Και επίσης την ένταξη του στόχου απαλλαγής από ζώα σε κλουβιά σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές πολιτικές (του GreenNewDeal, της βιοποικιλότητας, του δίκαιου εμπορίου, της αναθεωρημένης ΚΑΠ, κλπ.)  και τις αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις.
• Όπου δεν επαρκούν οι μονάδες συσκευασίας-τυποποίησης να γίνεται επίταξη- ενοικίαση ιδιωτικών συσκευαστηρίων – ψυγείων, για την αποθήκευση ευαίσθητων προϊόντων, συσκευασία, τυποποίηση και εξαγωγή.
• Δημιουργία ηλεκτρονικών δημοπρατηρίων αγροτικών προϊόντων.
• Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ είμαστε αντίθετοι στην απελευθέρωση και την χρήση Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (ΓΤΟ), γιατί περιέχουν ένα ανυπολόγιστο ρίσκο για τη γεωργία, το περιβάλλον τους καταναλωτές και τη διατροφική ασφάλεια. Αγωνιζόμαστε για μια Ευρώπη και κατά συνέπεια μία Ελλάδα χωρίς  καλλιέργειες και εισαγωγές Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των  προϊόντων που προορίζονται για ζωοτροφές.
• Ζητάμε άμεση απαγόρευση της χρήσης επικίνδυνων, για όλα τα έμβια όντα, φυτοφαρμάκων, όπως η γλυφoσάτη και τα νικοτινοειδή και αυστηρά πρόστιμα σε περίπτωση υπολειμματικότητας φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα. Συγχρόνως απαιτείται ενημέρωση των αγροτών και στελέχωση των υπηρεσιών της περιφέρειας με γεωπόνους και εξειδικευμένο προσωπικό. ώστε να υπάρξει και ενημέρωση, παρακολούθηση αλλά και έλεγχος των παραπάνω.
• Ζητάμε δίκαιη και απεριόριστη πρόσβαση στο υλικό αναπαραγωγής των φυτών, λέμε όχι στην ιδιωτικοποίηση των σπόρων και του φυτικού υλικού στους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τους σπόρους. Απαιτούμε την διατήρηση και την προώθηση των τοπικών ποικιλιών και την μείωση της χρήσης υβριδικών σπόρων. Να εφαρμοστεί πλήρως το πρωτόκολλο Nagoya.
• Διεκδικούμε την ενεργειακή απεξάρτηση της γεωργίας από τα ορυκτά καύσιμα και θεωρούμε πως οι κάτοικοι της υπαίθρου μπορούν να έχουν κομβικό ρόλο στη διατήρηση των αποθεμάτων βιομάζας και την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Στην ίδια κατεύθυνση θεωρούμε σημαντική προτεραιότητα την επανάχρηση για αγροτικά απόβλητα – φυτικά και ζωικά υπολείμματα.
• Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ διεκδικούμε μια πολιτική που η γη δίνεται σε αυτούς που τη δουλεύουν. Ζητάμε οριοθέτηση και χαρτογράφηση των βοσκοτόπων με ενιαία διαχείριση σε περιφερειακό επίπεδο, με τράπεζα γης, με μια πολιτική μακροχρόνιας παραχώρησης στους κτηνοτρόφους παράλληλα με την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών. Ζητάμε άμεση συμβασιοποίηση και χρηματοδότηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης καθώς και ολοκλήρωση των νέων προδιαγραφών για τις Διαχειριστικές Μελέτες Δασών, αναδιάρθρωση της δασοπυρόσβεσης με στροφή από τα μέσα στον άνθρωπο και την βιοοικονομία, με ενεργό συμμετοχή πυροσβεστών και της δασικής υπηρεσίας στην πρόληψη πυρκαγιών.
• Ζητάμε καταγραφή της γης υψηλής παραγωγικότητας και την προστασία της από ανταγωνιστικές χρήσεις, αλλά και από την Αρπαγή Γης.

• Θεωρούμε κρίσιμο πλέον να προχωρήσουμε σε ένα νέο σχεδιασμό για Βιώσιμη Παράκτια Αλιεία καθώς και σε διαχειριστικό σχεδιασμό αλίευσης βαθέων υδάτων, ώστε να προστατευτούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα από την υπεραλίευση και τις καταστροφικές πρακτικές. Να σταματήσει η αλιεία με συρόμενα εργαλεία βυθού στην παράκτια αλιεία και να επεκταθεί ισόρροπα στα βαθιά ύδατα. Επίσης να οριοθετηθούν περιοχές ολοκληρωτικής απαγόρευσης της αλιείας.  Θεωρούμε επίσης σημαντικό να αντιμετωπιστεί η παράνομη αλιεία και να πληρούνται τα ευρωπαϊκά πρότυπα προστασίας όσον αφορά τα εισαγόμενα ψάρια.

• Είναι σημαντικό σε πρώτη φάση να αγοράζονται από το κράτος προϊόντα απευθείας από τους παραγωγούς και να διατίθενται στους οικονομικά αδύναμους, στους πολύτεκνους και σε ανθρώπους που δεν έχουν τα απαραίτητα για να ζήσουν. Το τοπικό ή περιφερειακό συντονιστικό όργανο, που προτάθηκε παραπάνω, θα εκτιμά τα πλεονάσματα και θα κινεί τις τοπικές δυνάμεις για συσκευασία, τυποποίηση, πιστοποίηση, σύμφωνα με τα ισχύοντα πρωτόκολλα, και εξαγωγή. Εκτιμάται ότι υπάρχει ωριμότητα σήμερα και θα γίνει εύκολα ένα τέτοιο συντονιστικό όργανο στις περιοχές που οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι θα ορίσουν. Απαιτείται πολιτική πρωτοβουλία εκ μέρους της κυβέρνησης και θέσπιση απλών κανόνων λαϊκού ελέγχου. Σε περιπτώσεις αισχροκέρδειας το υπουργείο να  ορίζει κατώτατη τιμή.

Επτά προτεραιότητες πολιτικής και προτάσεις οικονομικής ανάταξης και βιωσιμότητας των υφιστάμενων χρήσεων του αγρο-δασικού χώρου

1. Ο τουρισμός, (παρά την μεγάλη κάμψη λόγω του COVID-19) θεωρείται ότι θα συνεχίσει να αποτελεί τον βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας που μαζί με την διασφάλιση της διατροφικής αυτάρκειας χρειάζεται να αποτελούν την βάση κάθε πράσινης οικονομικής πολιτικής διότι:
   1. η κατανάλωση τροφίμων που παράγονται στην χώρα και καταναλώνονται εδώ (από κατοίκους ή επισκέπτες) έχουν το ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και το μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα (σε σχέση με την εισαγωγή τροφίμων και εφοδίων από μακρινές χώρες)
   2. τα περισσότερα προϊόντα που παράγονται είναι σε μικρές ποσότητες και άρα είναι δύσκολο να έχουν συνεχώς την ίδια ποιότητα και ποσότητα
   3. η σύνδεση τροφίμων με τον τουρισμό αποτελεί την καλύτερη επανεπένδυση των χρημάτων αντί της απώλειας συναλλάγματος από εισαγωγές προϊόντων και εφοδίων
2. Η αναβίωση και ανάταξη των αγροδασικών τοπίων της χώρας χρειάζεται να αποτελέσει εθνική προτεραιότητα στο φόντο της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης με κίνητρα για επαναλειτουργία τους αφού η εγκατάλειψη δεν έχει μόνο κοινωνικό αλλά και τεράστιο οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο με την άμεση απειλή της απότομης κατάρρευσης τους από πυρκαγιές-πλημμύρες κοκ (βλέπε Βόρεια Εύβοια 2022, Ηλεία 2007 κτλ).
3. Η μαζική επανακαλλιέργεια της γης (και ιδιαίτερα των αναβαθμών και των εκτεταμένων πεδιάδων) με παραγωγικές αναδασώσεις, με ανακατασκευή και συντήρηση των αρχαίων ή σύγχρονων αγροτικών υποδομών είναι οικονομικά εφικτές μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (βλέπε σχετική μας έκδοση του Πράσινου Ινστιτούτου). Ο εντοπισμός και η αξιοποίηση των σχολαζουσών γαιών χρειάζεται να αποτελεί επίσης εθνική προτεραιότητα
4. Η εφαρμογή των μέτρων της Εθνική Στρατηγικής για τα Δάση με αύξηση του αποτυπώματος της δασικής οικονομίας στο 1% του ΑΕΠ είναι ένας ρεαλιστικός και μετρημένος στόχος που χρειάζεται να στηριχθεί και στην αξιοποίηση των μη δασικών προϊόντων (μέλι, κτηνοτροφικά προϊόντα εκτατικής κτηνοτροφίας, αρωματικά φυτά, ρετσίνι, μανιτάρια, άγριοι καρποί κτλ). Αφορά το 30% της έκτασης της χώρας και άγνωστο ποσοστό της ελληνικής οικονομίας που απειλείται από την βιοπειρατία (π.χ. κλοπή γενετικού υλικού από διεθνή κυκλώματα διακίνησης σπόρων).
5. Τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης αποτελούν θεμελιώδες και οικονομικό εργαλείο για την ορθολογικοποίηση της εκτατικής κτηνοτροφίας και της κατανομής των επιδοτήσεων που αυτήν την στιγμή καταστρέφουν την νησιωτική χώρα όπου ασκείται ανεξέλεγκτα αλλάζοντας δραστικά το τοπίο εκεί αλλά και με την εγκατάλειψη της στις ορεινές περιοχές. Αφορά το 40% των εκτάσεων της Ελλάδας!
6. Η πιστοποίηση όλων των αγροτικών προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας (βιολογικά, τοπικά, ΠΟΠ κα) από αρχαία πολιτισμικά τοπία και περιοχές εξαιρετικής βιοποικιλότητας αποτελεί μονόδρομο για την διαφοροποίηση της παραγωγής μικρής κλίμακας που χρειάζεται να στραφεί από την ποσότητα στην ποιότητα. Ιστορικά παραδείγματα δείχνουν το δρόμο (π.χ. εξαγωγή κορινθιακής σταφίδας) αποτελώντας σε περιόδους κρίσεων διέξοδο για την εθνική οικονομία.
7. Η εισβολή των ΑΠΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας και στα δάση χρειάζεται να αποκλειστεί άμεσα καθώς αποτελεί προϊόν χρηματοοικονομικής στήριξης όμως μετατρέπει δραματικά και αλλάζει μόνιμα το αγροδασικό τοπίο της ελληνικής υπαίθρου δημιουργώντας διάσπαρτα νέα βιομηχανικά τοπία και απειλώντας την αειφορία των ιστορικών χρήσεων γης και έτσι δημιουργώντας μόνιμη βλάβη στα πολιτισμικά τοπία της χώρας που αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά.

ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ 

1. Για τις συνενώσεις: Θεσμοθέτηση με συνταγματική αναθεώρηση της

«Αγροτικής Γης» η οποία δεν θα κατατμείται και δεν θα μεταβιβάζεται.

Εφαρμογή του γαλλικού μοντέλου «Δικαίωμα Προαγοράς» για τους κατ΄επάγγελμα αγρότες

2. Τράπεζα Γης. Συγκέντρωση των υφιστάμενων σχολαζουσών γαιών ΚΑΙ των

«νέων-δασωθέντων» γαιών (μετά το 1945) και προσφορά τους σε νέους

υποψήφιους (ακτήμονες) αγρότες. Προτεραιότητα η αντιπυρική προστασία σε δάση και εθνικούς δρυμούς αφού οι εκμεταλλεύσεις θα φέρουν ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ αγροτικό δρόμο και νερό.

3. Ολοκλήρωση της νομοθετικής πρωτοβουλίας για την Κάνναβη. Προώθηση της καλλιέργειας της βιομηχανικής, κλωστικής και φαρμακευτικής κάνναβης
4. Νομοθετική πρωτοβουλία σε επίπεδο ΕΕ για την υποχρεωτική σήμανση των GMOs , την ΟΡΙΣΤΙΚΗ κατάργηση του round-up και των νεονικοτινοειδών και την κατάργηση του

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. Εντατικοποίηση των τεχνολογιών και υπηρεσιών που μπορούν να ιχνηλατήσουν και να εντοπίσουν ελληνοποιήσεις στη ζωική παραγωγή και στη μελισσοκομία. Αυστηρή λειτουργία των εκλεκτικών μηχανισμών και των Ανεξαρτήτων Αρχών. Οι παραβάτες των “ελληνοποιήσεων” βρίσκονται αντιμέτωποι με τα ακόλουθα παραπτώματα: 1) Ψευδή Σήμανση (labeling), 2) Παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί ΠΟΠ προϊόντων, 3) Παραβίαση της νομοθεσίας περί Ανταγωνισμού και 4) Παραβίαση της Νομοθεσίας περί εξαπάτησης του Καταναλωτή. Τα 2 τελευταία φέρουν βαριές ποινές).
2. Λειτουργική αναβάθμιση του ΥΠΑΑΤ και των Οργανισμών του. Το ΥΠΑΑΤ είναι στην ουσία 3 σε 1 υπουργεία: 1) Παραγωγής , 2) Τροφίμων και 3) Αγροτικής και Δασικής γης (και σχολάζουσων γαιών)
3. Προτροπή / υποχρέωση δημιουργίας Κλαδικών Διεπαγγελματικών Οργανώσεων και Αγροδιατροφικών Συμπράξεων στις Περιφέρειες. Έτσι η εκάστοτε ΑΜΜ θα δικτυώνεται ανά κλάδο (εθνικό επίπεδο) και ανά Περιφέρεια (γεωγραφικό).
4. Δημιουργία ενός συντονιστικού οργάνου ανά περιοχή, που θα απαρτίζεται από εκπροσώπους της Τοπικής – Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών και εκπροσώπους αγροτικών συλλόγων για τον συντονισμό και την προώθηση στην εσωτερική αγορά, στις λαϊκές αγορές και κυρίως νοσοκομεία, στρατό, σχολεία, γηροκομεία, ξενοδοχεία κ.λπ. τοπικών προϊόντων όλων των παραγωγών της περιοχής. Μέσα από ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να καλυφθεί η επάρκεια και η συστηματικότητα της τροφοδοσίας, ιδιαίτερα των τουριστικών μονάδων, οι οποίες συχνά αναγκάζονται να στρέφονται σε κεντρικές αγορές και σε εισαγωγές ενώ υπάρχουν αδιάθετα προϊόντα τοπικής παραγωγής.
5. Συντονισμός όλων των τοπικών και περιφερειακών συντονιστικών οργάνων σε κεντρικό επίπεδο, με συντονιστές τις κεντρικές λαχαναγορές, κρεαταγορές, ιχθυαγορές και τον Οργανισμό Προώθησης Εξαγωγών, προκειμένου να συμπληρώνονται άμεσα οι ελλείψεις από περιοχή σε περιοχή αλλά και να μπορούν να συγκεντρώνονται μεγάλες ποσότητες για συσκευασία, τυποποίηση, πιστοποίηση και εξαγωγή.

ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΟΧΛΕΥΣΗ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ 

1. Δημιουργία Αγροτικής Αναπτυξιακής Τράπεζας ή υποχρέωση της

υφιστάμενης Αναπτυξιακής Τράπεζας για λειτουργία αυτόνομου τμήματος αγροτικής οικονομίας για τα μεγάλα projects (γεωργία ακριβείας, οργανική γεωργία, έγγειες βελτιώσεις έρευνα και καινοτομία). Βασικός στόχος , η

μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος της Ελληνικής Γεωργίας.

2. Δημιουργία Αγροτικής Ηθικής Τράπεζας για εύκολη πρόσβαση των αγροτών στον τραπεζικό δανεισμό.

Σεβόμαστε και στηρίζουμε τον πολυλειτουργικό χαρακτήρα της γεωργίας και το ρόλο των αγροτών ως θεματοφύλακες της υπαίθρου και του περιβάλλοντος.  Για την έμπρακτη στήριξη των αγροτών προτείνουμε τη δημιουργία  Αγροτικών Επιμελητηρίων, την επανεκκίνηση του συνεταιριστικού κινήματος, την άμεση δρομολόγηση και ίδρυση μιας Αγροτικής Αναπτυξιακής Τράπεζας που θα στηρίζει ουσιαστικά τους αγρότες, αλλά και τη δημιουργία υποστηρικτικών θεσμών, όπως του Ελληνικού Αγροτικού Κοινοβουλίου και του Αγροτικού Ακόλουθου στις πρεσβείες μας.

3. Ανάπτυξη των Ομάδων Παραγωγών και των Συνεταιρισμών, υποβολή προτάσεων στους παραπάνω.
4. Ενθαρρύνουμε τους συνεταιρισμούς νέας γενιάς, τις ομάδες παραγωγών, τη συμβολαιακή γεωργία και τον εξορθολογισμό των αγροτικών δομών. Θεωρούμε ότι το μέλλον του αγροτικού τομέα βρίσκεται στα χέρια των νέων γεωργών, οι οποίοι θα πρέπει να εκπαιδευτούν στις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ.
5. Ενθαρρύνουμε λύσεις μέσα από το χώρο της κοινωνικής οικονομίας και την καινοτομία στη γεωργία, στηρίζουμε την αστική γεωργία και διεκδικούμε λύσεις για τους νέους που έχασαν την εργασία τους στα αστικά κέντρα και ζητούν λύσεις στον αγροτικό τομέα.
6. Ειδική μέριμνα και προτεραιότητα για ενίσχυση προς για τους αγρότες και τις ΟΠ που επιχειρούν σε μεγάλα υψόμετρα, επικλινή εδάφη και νησιωτικές περιοχές. Ειδικά όταν αποδεδειγμένα γίνονται θεματοφύλακες της ταυτότητας μας και της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
7. Ζητάμε επίσης, οι μικροί παραγωγοί των πολυδραστήριων νοικοκυριών που υπάρχουν σε νησιωτικές, ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές και δεν πληρούν τις απαιτήσεις του κατά κύριο επάγγελμα αγρότη, θα πρέπει να ενταχθούν στις πολιτικές ενίσχυσης όπως εντάσσονται οι άνεργοι και οι επιχειρηματίες που διατηρούν οικογενειακές επιχειρήσεις.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ-ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ-ΕΡΕΥΝΑ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

1. Απαιτούμε επαναπροσανατολισμό στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των αγροτών στην επιστημονική γνώση και έρευνα σε μια ανταποδοτική σχέση με την κοινωνία και την παραγωγική βάση, που να εστιάζει σε συστήματα και αρχές βιωσιμότητας, να συμπεριλαμβάνει την τοπική γνώση και τις ορθές γεωργικές πρακτικές.
2. Ζητάμε επανεκπαίδευση των στελεχών της δημόσιας διοίκησης, των ανθρώπων που θα στελεχώσουν τους συνεταιρισμούς νέας γενιάς και των νέων αγροτών η οποία θα σέβεται τις τοπικές συνθήκες, θα απαντά στα πραγματικά προβλήματα της γεωργίας σήμερα και θα αξιολογείται με μετρήσιμα αποτελέσματα.
3. Εξειδίκευση του ΕΛΓΟ-Δήμητρα στην έρευνα, την πιστοποίηση και την καινοτομία με στόχο την μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, την ανάπτυξη της οργανικής γεωργίας και της γεωργίας ακριβείας. Σύνδεση με τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα.
4. Ανάπτυξη συνεργιών μεταξύ Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των τραπεζών σπόρων με σκοπό την έρευνα και ανάπτυξη των γηγενών ποικιλιών και παραγωγή σε παραγωγική (μεγαλύτερη) κλίμακα.
5. Μετατροπή των Περιφερειακών Αγροδιατροφικών Συμπράξεων σε κέντρα αγροτικής καινοτομίας (εκπαίδευση /έρευνα/ καινοτομία). Σύνδεση με τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα της Χώρας.
6. Αναβάθμιση της αγροτικής εκπαίδευσης. Σύνδεση με τις Αγροδιατροφικές     Συμπράξεις των Περιφερειών και με τα επιμελητήρια.
7. Υποχρέωση των κατ΄επάγγελμα αγροτών στην βασική αγροτική εκπαίδευση
8. Δημιουργία του θεσμού του «αγροτικού συμβούλου» για ζητήματα packaging, labeling, κοστολόγησης, διεθνών αγορών κλπ. Υποχρέωση να συνεργάζονται με κάποιον όλα τα ΝΠΙΔ (συνεταιρισμοί, επιχειρήσεις) του αγροδιατροφικού τομέα.

ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ-ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ

1. Δημιουργία του Ελληνικού Οργανισμού Αγροδιατροφικής Εξωστρέφειας αντί του «Enterprise Greece» που ισχύει σήμερα και η υπαγωγή του στο ΥΠΑΑΤ.

Δημιουργία και Προβολή της «ενιαίας εικόνας της ελληνικής   αγροδιατροφής».

2. Ένταξη των ελληνικών αγροτικών προϊόντων σε όλα τα πρωτόκολλα εξαγωγών σε Άπω και Μέση Ανατολή.
3. Καθιέρωση με την συμμετοχή των λοιπών χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου σε ένα “MEDITERRANEAN NUTRI SCORE SYSTEM”
4. Σύνδεση της Ελληνικής Αγροδιατροφής με τον Τουριστικό Τομέα και τον Πολιτισμό

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

1. Μέτρα βελτίωσης της ποιότητας της ζωής των αγροτών στην περιφέρεια. Υποδομές (πχ δρόμοι, υγεία, παιδεία)
2. Μέτρα για την απελευθέρωση του γυναικείου αγροτικού δυναμικού (πχ βοήθεια στο σπίτι για ηλικιωμένους, παιδικοί σταθμοί κλπ.)
3. Αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των αγροτών, ποιότητα στην ψυχαγωγία τους (πχ επιδοτούμενες εκδρομές μέσω συλλόγων τους)